1. Inleiding

Ongeveer 1 op de duizend belgen lijdt aan een ontstekingsziekte van de darm. Deze ziekten ontstaan meestal op relatief jonge leeftijd (tussen de 15 en de 40 jaar). Naaste familieleden van mensen die lijden aan een ontstekingsziekte van de darm hebben een licht verhoogd risico om een zelfde ziekte te ontwikkelen. Ontstekingsziekten van de darm komen vaker voor in de Westerse wereld, al worden ze de laatste jaren ook meer en meer in niet-Westerse landen vastgesteld.

De meest bekende en besproken ontstekingsziekten van de darm zijn de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Beide ziekten zijn chronisch en alhoewel ze aan elkaar verwant zijn, vertonen ze toch duidelijke verschillen. Deze verschillen hebben vooral te maken met de plaats waar de ontsteking zich bevindt en hoe ze zich gedraagt.

Wat de plaats van de ontsteking betreft beperkt de ontsteking zich bij colitis ulcerosa tot de dikke darm. Dit kan een gedeelte van de dikke darm zijn of de gehele dikke darm. De ziekte van Crohn treft meestal het laatste deel van de dunne darm (het ileum) en het eerste deel van de dikke darm (het caecum), maar kan in principe in het hele spijsverteringssysteem, van mond tot anus, voorkomen. Soms is deze ziekte segmentair aanwezig. Dit wil zeggen dat zones van normale en zones met ontstoken darmwand elkaar afwisselen. Dit segmentale voorkomen bij de ziekte van Crohn ziet men niet bij colitis ulcerosa. Daar zal de ontsteking ononderbroken aanwezig zijn. Verder komt de ziekte van Crohn iets vaker voor dan colitis ulcerosa.

Bij colitis ulcerosa is de ontsteking aanwezig in de binnenste laag van de darmwand, ook het slijmvlies genoemd. Bij de ziekte van Crohn zal de ontsteking zich niet alleen ter hoogte van dit slijmvlies bevinden, maar vaak ook tot dieper in de darmwand penetreren. Hierdoor kunnen zich vernauwingen van de darm vormen of kunnen er zweren en fistels ontstaan in de darmwand.

Bovenop hun directe invloed op de darmwand kunnen beide ziekten ook andere regio’s beïnvloeden. Eén van de meest voorkomende beelden die men ziet, zijn gewrichtsontstekingen. Deze gewrichtsontstekingen komen meestal voor bij gewrichten van de wervelkolom en het bekken, maar ook de gewrichten van armen en benen kunnen betrokken zijn. Ook peesontstekingen worden regelmatig gezien. Andere aandoeningen, zoals malabsorptie, die het gevolg zijn van de verstoorde darmfysiologie komen vooral voor bij ernstige vormen van de ziekte van Crohn. Hierdoor kunnen tekorten ontstaan van in vet oplosbare vitaminen, vitamine B12 of mineralen. Dit kan dan op zijn beurt aanleiding geven tot bloedarmoede, een tekort aan calcium of magnesium, stollingsproblemen of botverzwakking. Bij kinderen kan het de groei of de ontwikkeling vertragen.

2. Symptomen

Zowel de ziekte van Crohn als colitis ulcerosa veroorzaken spijsverteringsproblemen en ontstekingen in het maagdarmkanaal. Anders dan de ziekte van Crohn is colitis ulcerosa echter gekoppeld aan een reactie van het immuunsysteem.

Colitis ulcerosa treedt op wanneer het immuunsysteem overreageert en de bekleding van de dikke darm verkeerdelijk aanziet als een vreemd voorwerp dat moet worden aangevallen. Deze immuunoverreactie zorgt ervoor dat het slijmvlies van de dikke darm ontstoken raakt en kleine open zweren ontwikkelt. Deze kunnen slijm en pus produceren.

De combinatie van ontsteking en zweervorming veroorzaakt onder andere buikpijn en frequente stoelgang.

Algemeen kan men stellen dat de verschillende ontstekingsziekten van de darm vergelijkbare symptomen geven, die kunnen verergerd worden door voeding of stress:

• Buikpijn of ongemak
• Bloederige ontlasting
• Kramp
• Constipatie
• Valse stoelgangsdrang
• Diarree
• Overactieve stoelgang
• Koorts
• Verlies van eetlust
• Gewichtsverlies
• Abnormale menstruatiecycli bij vrouwen
• Vermoeidheid
• Gewrichtsklachten
• Huidklachten
• Oogklachten

Naarmate dat de ziekte van Crohn dichter bij de maag aanwezig is, verhoogt ook de kans op misselijkheid en braken.

Verder kent de ziekte vaak een wisselend verloop: periodes met klachten worden afgewisseld met periodes zonder klachten en weinig ziekteactiviteit.

Naast deze lichamelijke impact hebben ontstekingsziekten van de darm ook een belangrijke impact op het professionele en sociale leven, op relaties en algemeen op de levenskwaliteit.

3. Oorzaken

De precieze oorzaak van ontstekingsziekten van de darm is niet gekend. Waarschijnlijk speelt een combinatie van factoren een rol in het ontstaan ervan.

• Genetische factor: bij ongeveer 10-25 procent van de patiënten zou een direct familielid ook lijden aan de ziekte.
• Dysbiose: een onevenwichtige samenstelling van de bacteriën in de darm (‘dysbiose’) zou een rol spelen
• Immuunsysteem: een ontregelde immunologische reactie van de darmwand
• Omgevingsfactoren: zoals roken en een ‘Westers’ dieet

De ziekte van Crohn wordt vaak beschouwd als een auto-immuunziekte, maar onderzoek suggereert dat de chronische ontsteking mogelijk niet te wijten is aan het afweersysteem dat het lichaam zelf aanvalt. De ziekte zou eerder een resultaat zijn van het immuunsysteem dat een onschadelijk virus, bacteriën of voedsel in de darm aanvalt.

4. Link naar pagina’s van eigen site met andere klachten in zelfde regio

• Malabsorptie
• Diarree