1. Inleiding
In onze gewrichten zijn de botuiteinden steeds bedekt met een laagje kraakbeen, een stevig maar tegelijk ook elastisch weefsel. Enerzijds zorgt het kraakbeen er samen met het synoviaal vocht, een soort glijmiddel, voor dat de botten makkelijk kunnen glijden ten opzichte van elkaar. Anderzijds heeft het kraakbeen ook een belangrijke schokdempende functie en helpt het om de grote krachten die op onze gewrichten inwerken op te vangen.
Bij artrose gaat de kwaliteit van het kraakbeen in één of meerdere gewrichten sterk achteruit. Het brokkelt af, wordt dunner en is steeds minder in staat om schokken op te vangen. Na verloop van tijd komen delen van het bot bloot te liggen die bij beweging over elkaar schuren. Dit veroorzaakt heel wat pijn en door de wrijving kan een gewrichtsontsteking, een artritis, ontstaan. De knieën, heupen en de gewrichten in de handen, nek en onderrug worden het vaakst aangetast. In de heupen en knieën zorgt artrose vaak voor het meeste ongemak, omdat deze gewrichten in het dagelijkse leven het meest belast worden.
De degeneratie van het kraakbeen zorgt er niet alleen voor dat delen van het bot bloot komen te liggen, maar heeft ook op de andere delen van het gewricht een grote impact. Aan de randen van de botuiteinden groeit extra bot (osteofyten) en het gewrichtskapsel zal verharden en ineenkrimpen, wat leidt tot een sterk verminderde beweeglijkheid.
Hoewel een persoon op elke leeftijd artrose kan ontwikkelen, neemt het risico toe naarmate men ouder wordt. Ongeveer 20% van de 50-plussers vertoont in minstens één gewricht symptomen van artrose. Vrouwen hebben over het algemeen vaker te kampen met deze aandoening dan mannen.
2. Symptomen
- Pijn in de aangetaste gewrichten die erger wordt tijdens en na belasting
- Gewrichtsstijfheid, voornamelijk ‘s ochtends of na lang rusten (startstijfheid)
- Eventueel zwelling (wanneer er ook ontsteking aanwezig is)
- Verlies van beweeglijkheid in de aangetaste gewrichten
- Knarsend gevoel of geluid bij het bewegen van de aangetaste gewrichten
- Duidelijk veranderde vorm van het gewricht in een vergevorderd stadium
3. Oorzaken
Bij artrose kunnen twee categorieën onderscheiden worden: primaire en secundaire artrose. Primaire artrose ontstaat in een ogenschijnlijk normaal gewricht en heeft meestal geen duidelijk aanwijsbare oorzaak. Vaak is het een gevolg van het natuurlijk verouderingsproces.
Bij secundaire artrose is er een onderliggende oorzaak voor de kraakbeendegeneratie:
- Beschadiging van het kraakbeen na trauma of een operatie
- Anatomische afwijkingen in het gewricht (bijvoorbeeld bij heupdysplasie)
- Kraakbeendegeneratie na een infectie of gewrichtsontsteking
- Overbelasting van het gewricht (bijvoorbeeld bij een beenlengteverschil of een slechte houding)